زبان کودکی
گر که با کودک سر و کارت فتاد هـم زبان کودکی باید گشـاد
همه کسانی که کودکان را دوست دارند یا کودک درون خودشان فعال است، وقتی کودک یا نوجوانی را میبینند، حتی اگر چندان آشنا نباشد هم، دوست دارند با او بازی کنند. چرا که همبازی شدن با کودکان و وارد شدن به دنیای صاف و ساده آنها روح انسان را تازه میکند. اما بزرگترها در بازی با کودکان گزینههای مناسبی ندارند و همان بازیهای دوران کودکی و نوجوانی خودشان را تکرار میکنند؛ بدون اینکه دقت داشته باشند آیا آن بازی مناسب سن و سال کودک مورد نظر هست یا نه؟ آیا برای کودکان این دوران چنین بازیهایی سرگرمکننده هست یا نه؟ و مهمتر از همه اینکه آیا این بازی تاثیر مثبت و آموزندهای بر روی کودک دارد یا ممکن است تاثیرات منفی بگذارد؟
سوالات زیادی از این دست میتوان در خصوص بازی با کودکان مطرح کرد. بر خلاف دوران گذشته که فرزندان بیشتر در حیاط و کوچه و خیابان بزرگ میشدند و با فعالیتهای روزمره و شرایط زندگی سرگرم میشدند، و بر خلاف یکی دو دهه قبل که دوران گذار بوده و کودکان در شرایط برزخی بین شیوه سنتی و مدرن امروزی بزرگ میشدند، امروزه بازی با کودک، بخش مهمی از تربیت فرزند به شمار میآید و نمیتوان بدون اندیشه آگاهانه آن را سپری کرد. کودکان از بدو تولد در هر دوره سنی خود نیازهای تحرکی و سرگرمی خاص خود را دارند.
در واقع، بازی با کودکان فقط یک سرگرمی برای گذران وقت و مشغول کردن بچهها نیست. بلکه تمرین جذاب برای آموزش و توانمند کردن بچهها است. به همین دلیل با نوزاد تازه متولد شده هم میبایست بازی کرد. طبیعتا برای چنین شرایطی باید نکتههای لازم در این خصوص را یاد گرفت و باحوصله و آگاهانه با کودکان بازی کرد. بسیاری از بازیهایی که برای کودکان طراحی شدهاند، اهداف غیرمستقیمی را دنبال میکنند و اجرای آنها و رسیدن به نتیجه مورد نظر مستلزم حوصله و صبر زیادی است.
علاوه بر این، باید نگاه ما به بازی با کودک نیز به طور کلی اصلاح شود. برای بسیاری از پدران و مادران و بزرگترها، بازی با کودک به معنای خرید اسباببازی است؛ اما اسباببازیها هر چقدر هم که آموزنده و مفید باشند، تنها بخشی از نیاز کودک را تامین میکنند؛ بنابراین، باید این وابستگی به ابزار برای سرگرمی از بین برود. (البته در حال حاضر این وابستگی در بین بزرگترها هم وجود دارد و تفریح و سرگرمی را منوط به وسایل یا هزینههای خاص میدانند.) در عوض، آنچه میبایست مورد توجه قرار گیرد، خلاقیت و ابتکار در سرگرمی است و به خصوص اگر این خلاقیت به همراه استفاده از دورریختنیها و وسایل بلااستفاده و بیاهمیت باشد، آنگاه منافع بسیار بیشتری از جمله آموزش و افزایش خلاقیت برای کودک و خانواده خواهد داشت.
در این شماره از مجله اینترنتی دخت ایران نکات مهم و ضرورتهای بازی در هر دوره سنی برای کودکان را مطرح کردهایم؛ به عبارت دیگر، همه نکات مهم و ضروری برای بازی مفید و آگاهانه با کودک در سنین مختلف آموزش داده شده و برخی بازیها هم مطرح شدهاند؛ اما به هر حال جای تاکید مجدد دارد که بزرگترها باید اصول و نکات ضروری را بیاموزند و بر اساس این نکات، خودشان به تشخیص و حتی طراحی بازیهای مناسب بپردازند.
شاید شما هنوز بچهای نداشته باشید، اما شاید در آیندهای نه چندان دور صاحب فرزند شوید، یا نزدیکان شما فرزندی داشته باشند که شما با او در ارتباط باشید و بخواهید با او بازی کنید؛ بنابراین، این نکات و آموزشها برای شما هم جالب و مفید خواهد بود. یکی از مشکلات والدینی که آگاهانه به تربیت فرزندان خود مشغول هستند این است که اطرافیان با تصورات کلیشهای و باورهای غلط خود، رفتارها و بازیهایی با کودکان آنها میکنند که ممکن است زحمتهای پدر و مادر را به باد دهد؛ بنابراین، با خواندن مطالب این شماره و نکات آن، دست کم شما به یکی از این معضلات تبدیل نشوید